Các trường hợp
cấp cứu thường diễn ra trong hoàn cảnh bất lợi, gần như thành quy luật. Thường là đêm khuya hay ở nơi có hoàn cảnh
khó khăn về y tế
Ở 3 trạng thái sau đây:
- - Về hành động: Hay xảy ra
dữ dội, trong tâm trạng đầy lo âu, đôi khi là bi thảm.
- Về địa điểm: Tại một bệnh
khoa hay bệnh viện vào lúc mà cán bộ kỹ
thuật vừa thiếu lại vừa yếu, nhất là vào ban đêm hay ngày nghỉ cuối tuần.
- Về thời gian: Rất bất lợi, có khi phẫu thuật viên
mới ngủ dậy, lại phải kết hợp với kíp mổ không hoàn chỉnh vừa thiếu kinh nghiệm.
Do cấp cứu có thể xảy ra bất cứ lúc nào, có khi phẫu
thuật viên vừa xong ca mổ dài trước đó, hoặc giũa đêm, nên người mổ phải làm việc
trong tâm trạng mệt mỏi.
Một hôm tôi đặt vấn đề với viên dự thẩm về những
sai lầm chuyên môn do phẫu thuật viên quá mệt gây ra, ông đáp: “ Tôi sẽ giảm án
cho họ”.
Ngoài ra còn vấn đề tương lai và gia đình bệnh
nhân.
Không dám làm khô khan một vấn đề mà với tôi bao giờ cũng có thể nói
được, tôi muốn đề cập ở đây một số nguyên tắc về quy chế bang hành nghề và những
thực tế hay xảy ra.
Cũng cần nhấn mạnh them về trách nhiệm phẫu thuật
viên khi mổ cho những người không quen biết hay phải giải quyết một bệnh không
lấy gì làm thích thú hoạc không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng vì thời gian
thôi thúc mà lương tâm thì không bao giờ cho phép làm qua loa.
Bệnh nhân tỉnh:
Đối với bệnh nhân tỉnh thì việc viết và ký giấy mổ là cần thiết. Không
những đó là điều làm thường quy mà còn giúp ta đối chiếu về sau khi bệnh nhân
có thắc mắc về điều gì
Còn về bệnh tật của bệnh nhân có nên nói hay
không? Nói như thế nào? Có người cho là không nên, co người bảo là nên nói để họ
yên tâm. Luật ban hành nghề y đã quy định : Trong cấp cứu, ta chưa đủ thời gian
để nói rõ bệnh tật và tiên lượng nặng cho họ biết.
Trong y văn cũng nói không nên tiết lộ bệnh tật
cho bênh nhân. Tuy nhiên ta cần thông báo về mức độ của bệnh nhân cho gia đình,
người thân để đề phòng có tử vong về sau, còn bệnh nhân thì không nên cho biết
cụ thể.
Vấn đề này cũng có nhiều phán xử khác nhau: Một số
người cho phải” tự do, minh bạch” , Phẫu thuật viên phải nói rõ những gì có thể
xảy ra khi mổ nhưng cần diễn đạt “ đơn giản, khéo léo, không xa sự thật, khôn
khéo và trung thành ‘, còn những nguy hiểm thì nên kín đáo. Một số người có chủ
trương nên giữ gìn không thông báo cho bênh nhân biết những nguy hiểm có thể xảy
ra, dù hiếm gặp, vì một bên là bổn phận nhân đạo của người thầy thuốc còn một
bên là những điều luật pháp luật yêu cầu.
Có lẽ điều chính đáng là phải xác định ranh giới
của lòng nhân đạo, một thực tế để ngỏ trong hy vọng.
Có bao nhiêu người trong chúng ta đã từng mổ
thông đại tràng tạm thời mà chẳng rõ bao giờ phục hồi được lưu thông ruột. Người
thầy thuốc lúc này đứng giữa nghĩa vụ nhân đạo không dám nói thẳng sự thật với
mối lo sợ phải ra pháp luật vì điều gi đó không thông báo trước đầy đủ cho bệnh
nhân.
Hình như mọi người quên rằng, bên cạnh cái bí mất
nghề nghiệp do luật định, người thầy thuốc cũng còn có sự dè dặt thận trọng của
lòng nhân ái.
Đôi khi chúng ta tự hỏi, nếu giả sử việc tiết lộ
bệnh tật được luật pháp cho phép và không coi là điều dại dột, thì bằng cách thổ
lộ với người bệnh, người nhà họ sẽ tưởng họ “ được bảo vệ hơn” chăng, hay với
những ai mà gia đình không muốn họ “ sa vào thần chết” .
Về vấn đề này, thái độ mỗi người khác nhau, chúng
ta khó mà biết được, trong khi đó trước cái chết sắp đến, có bao nhiêu là lý luận.
“Quan hệ giữa thầy thuốc – bệnh nhân dù muốn hay
không đều rang buộc bởi một hợp đồng, trong đó thầy thuốc có trách nhiệm tìm mọi
cách cứu chữa cho bệnh nhân khỏi bệnh, bằng những thành tựu khoa học hiện có hoặc
ít ra cũng chăm sóc với thái độ thận trọng và tận tâm”
Nhưng trong thực tế cái hợp đồng rất kêu đó thường
bị những người thân hay họ hàng can thiệp vào, nhát là khi điều trị không có kết
quả thì, không phải chỉ có bà con, mà con bố mẹ hay những người thân trong gia
đình họ sẽ tìm cách để chứng tỏ cho ta thấy những yếu tố không đúng hoặc các
hành động không hợp lý, các phương pháp thiếu căn cứ hoặc tốn kém trong phẫu
thuật.
Vì những lẽ đó, thầy thuốc chỉ nên thông báo một
cách khôn ngoan về bệnh tật cho bệnh nhân va gia đình họ trước khi mổ. Như vậy
nếu có không thành công thì ta cũng đã trao đổi ba mặt một lời.
Người thầy thuốc cũng cần chú ý thông báo cho những
ai còn do dự, sợ sệt, chi cho họ những nguy hiểm có thể xảy ra để họ lựa chọn.
Bệnh nhân bất tỉnh hay ú ớ:
Thường đó là những ca tai nạn giao thông, mà
chúng ta phải cấp cứu
Sự có mặt của gia đình không hỗ trợ lớn cho việc
giải quyết mà ta đã trình bày ở trên.
Một số trường hợp đặc biệt:
Trẻ em mổ do gia đình yêu cầu. Dó là đòi hỏi lịch
thiệp và hợp pháp, song cũng cần hiểu thêm.
Vấn đề còn lại là mổ thế nào thì được xem là hành
động thông thường. Những nguy hiểm rất bất ngờ trong ngoại khoa, công luận, báo
chí sẽ xem là bình thường hay đặc biết? Dù sao thì chúng tôi khuyên các thầy
thuốc nên cẩn thận, nếu nguy hiểm thì vẫn phải có sự đồng ý của cả hai bố mẹ mới
mổ.
Trong thực tế, Hiệp hội y tế Paris cũng đã nêu vấn
đề này trong thông báo ngày 24- 6 – 1975:
Điều 27: “ Trẻ em nhập
viện phải do bố mẹ yêu cầu. Khi cần thiết, phải do người giám hộ hoặc người đại
diện cho pháp luật cho phép.”
Điều 28. “ Nếu do ở
xa mà bố mẹ hoặc người giám hộ chưa đến thì khi tttrer em vào viện thầy thuốc
phải yêu cầu họ đến để ký ngay giấy cam đoan mổ.”
“ Trong khi chờ đợi hoặc còn chần chừ, nếu trẻ em
mổ, thì phải yêu cầu họ ký càng sớm càng tốt”.
Tôi đã viết thư hỏi bộ trưởng y tế rằng:” Khi trẻ
vào viện và cần mổ thì cứ phải cả cha hoặc mẹ đồng ý mới được mổ hay chi một
người là đủ…”
Bộ trưởng trả lời
là việc ký giấy mổ chỉ cần một người, hoặc cha hoặc mẹ là đủ.
Trường hợp do chậm trễ thủ tục, ảnh hưởng đến
sinh mạng đứa bé? Xin trích thông báo dưới đây của Giám đốc bệnh viện Cochin: “
Khi cấp cứu, nếu thấy không cần xin ý kiến của Viện kiểm sát và gia đình từ chối,
thì thực hiện theo điều 7, chương VIII của Luật hành nghề trong các bệnh viện
Paris như sau:
Trong cấp cứu nếu thầy thuốc không có điều kiện tiếp cận người trong trẻ, hoặc bị người này từ
chối không ký giấy khi mổ, không tiếp nhận truyền máu thì:
Nếu xác nhận là cấp cứu, được chủ nhiệm khoa hoặc
người thay thế chỉ định mổ, bác sĩ cứ tiến
hành mổ và chịu trách nhiệm cá nhân về
ca mổ đó.
Nếu phải hoãn chờ đại diện đứa trẻ thì phải ghi
rõ hoàn cảnh này vào bệnh án và được xác nhận của giám đốc bệnh viện.
Đây là những vấn đề quy chế trong hành nghề y được dịch từ tác phẩm của B.Chiche